سالروز تاسیس شورای نگهبان
تاسیس شورای نگهبان
به مناسبت سالروز تاسیس شورای نگهبان
به این سوال پاسخ میدهیم که
شورای نگهبان چه زمانی و چرا تاسیس شد؟
شورای نگهبان یکی از نهادهای اساسی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران است که وظایف مهمی در نظارت بر قوانین و انتخابات دارد. این شورا در سال ۱۳۵۸ (مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) تشکیل شد.
🔹 زمان تأسیس
سال تأسیس: ۱۳۵۸ (پس از تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در همه‌پرسی ۱۲ آذر ۱۳۵۸)
🔹 دلیل تأسیس
شورای نگهبان به عنوان یک نهاد نظارتی و فقهی-حقوقی تأسیس شد تا اهداف زیر را دنبال کند:
1. نظارت بر تطابق قوانین با شرع و قانون اساسی
مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند قانونی تصویب کند که خلاف احکام اسلام یا قانون اساسی باشد. بررسی این تطابق وظیفه شورای نگهبان است.
2. تفسیر قانون اساسی
تنها مرجع رسمی برای تفسیر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای نگهبان است.
3. نظارت بر انتخابات
این شورا بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری، ریاست‌جمهوری و همه‌پرسی‌ها نظارت دارد.
همچنین، صلاحیت داوطلبان این انتخابات را بررسی و تأیید یا رد می‌کند.
🔹مبنای قانونی تأسیس:
شورای نگهبان طبق اصول ۹۱ تا ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأسیس شده است.
🔹 ترکیب شورا
شورای نگهبان ۱۲ عضو دارد:
۶ فقیه: منصوب توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران
۶ حقوقدان: معرفی‌شده توسط رئیس قوه قضائیه و انتخاب‌شده توسط مجلس شورای اسلامی
✅ وظایف و اختیارات شورای نگهبان
الف) نظارت بر مصوبات مجلس (اصل ۹۴ قانون اساسی)
بررسی می‌کند که آیا مصوبات مجلس:
مخالف شرع اسلام نباشد (کار فقها)
مخالف قانون اساسی نباشد (کار حقوقدان‌ها)
اگر مغایرتی باشد، مجلس باید اصلاح کند.
ب) تفسیر قانون اساسی (اصل ۹۸)
تفسیر رسمی و معتبر قانون اساسی تنها بر عهده شورای نگهبان است.
این تفسیر باید با رأی دو سوم اعضای شورا انجام شود.
ج) نظارت بر انتخابات (اصل ۹۹)
شورای نگهبان بر موارد زیر نظارت دارد:
انتخابات ریاست‌جمهوری
انتخابات مجلس شورای اسلامی
انتخابات مجلس خبرگان رهبری
همه‌پرسی‌های عمومی
🔹 این نظارت هم شامل:
نظارت بر روند اجرای انتخابات است (نظارت استصوابی)
و هم بررسی صلاحیت نامزدها (تأیید یا رد صلاحیت)
🔍 نظارت استصوابی چیست؟
اصطلاح «نظارت استصوابی» به این معناست که شورای نگهبان نه‌فقط نظاره‌گر، بلکه تصمیم‌گیرنده نیز هست.
یعنی شورای نگهبان می‌تواند:
صلاحیت نامزدها را بررسی و رد یا تأیید کند
در صورت لزوم نتیجه انتخابات را تأیید یا رد کند
⚖️ نقش در تضمین اسلامی بودن قوانین
یکی از اهداف اصلی شورای نگهبان این است که:
قوانین جمهوری اسلامی در تعارض با احکام اسلامی نباشند.
شورای نگهبان به‌نوعی «دیده‌بان شرع» در نظام قانون‌گذاری کشور است.
🏛 جایگاه شورای نگهبان در ساختار حکومت
شورای نگهبان یکی از ارکان اساسی نظام جمهوری اسلامی است.
نقش مهمی در تعامل میان سه قوه دارد:
با مجلس از طریق بررسی قوانین
با قوه قضائیه از طریق معرفی حقوقدانان
با رهبری از طریق انتصاب فقها
#تقویم_حقوقی
#شورای_نگهبان
جهت دریافت مشاوره های حقوقی با وکلای متخصص اینجا کلیک فرمایید
دیدگاهتان را بنویسید